Wynik ze sprzedaży budowanej nieruchomości

W 2023 r. jednostka sprzedała niezakończoną budowę, która miała stanowić w przyszłości jej środek trwały. Jak ująć w księgach rachunkowych jej sprzedaż? W jaki sposób należy zaprezentować koszty i przychody z tego tytułu w rachunku zysków i strat?

Uzyskane przez jednostkę przychody ze sprzedaży środka trwałego w budowie w księgach rachunkowych odnosi się na zwiększenie pozostałych przychodów operacyjnych, natomiast wartość nakładów poniesionych na budowę wyksięgowuje się w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Z kolei w rachunku zysków i strat jednostka prezentuje wynik z transakcji sprzedaży środka trwałego w budowie jako zysk lub stratę z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych.

W razie budowania środka trwałego własnymi siłami wszelkie koszty odnoszące się do tej budowy księguje się na koncie 08 "Środki trwałe w budowie". Zgromadzone na tym koncie koszty składające się na wartość początkową środka trwałego podlegają - pod datą przyjęcia go do używania - przeksięgowaniu na konto 01 "Środki trwałe".

Gdy dany podmiot podejmie decyzję o zaniechaniu budowy i jej sprzedaży, poniesione nakłady należy wyksięgować z konta 08. Koszty i przychody związane ze zbyciem środków trwałych oraz środków trwałych w budowie uznawane są za zdarzenia pośrednio związane z działalnością operacyjną jednostki. Z tego względu odnosi się je do pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych (art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. b ustawy o rachunkowości).

Zatem w omawianej sytuacji ogół kosztów poniesionych w związku z budową nieruchomości należy na podstawie decyzji o zaniechaniu dalszej budowy przeksięgować zapisem:

- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 08 "Środki trwałe w budowie".

Na konto 76-1 trzeba również odnieść wszelkie wydatki związane ze zbyciem i przygotowaniem zaniechanej inwestycji do sprzedaży. Chodzi tu np. o koszty demontażu, ogłoszeń w mediach i prowizji w pośrednictwie sprzedaży czy uporządkowania terenu wokół zbywanej inwestycji.

Przychód ze zbycia środka trwałego w budowie należy zaliczyć do pozostałych przychodów operacyjnych. Można go zaewidencjonować na podstawie wystawionej faktury zapisem:

a) kwota brutto zobowiązania

- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki",

b) podatek VAT należny

- Ma konto 22-1 "Rozrachunki z tytułu VAT należnego",

c) wartość netto

- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".

Chociaż w księgach przychody i koszty związane ze sprzedażą środka trwałego w budowie wykazuje się odrębnie, to w rachunku zysków i strat prezentuje się wynik z tytułu jego sprzedaży, tj. zysk lub stratę. W jednostkach sporządzających rachunek zysków i strat według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości zysk z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych wykazuje się w pozycji G.I wariantu kalkulacyjnego lub pozycji D.I wariantu porównawczego. Z kolei stratę z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych prezentuje się w pozycji H.I wariantu kalkulacyjnego lub pozycji E.I wariantu porównawczego.

Przykład

Założenia

W 2023 r. jednostka sprzedała nieruchomość w trakcie budowy. Poniesione na tę budowę nakłady to 900.000 zł. Z wystawionej faktury wynika, że sprzedano ją za 1.230.000 zł (w tym VAT 230.000 zł).
Jednostka zgodnie z polityką rachunkowości sporządza porównawczy rachunek zysków i strat według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości.

Dekretacja

Opis operacji	Kwota	Konto
Opis operacji	Kwota	Wn	Ma
1. Faktura sprzedaży:
a) cena sprzedaży brutto	1.230.000 zł	24
b) VAT należny	230.000 zł		22-1
c) cena sprzedaży netto	1.000.000 zł		76-0
2. PK - koszt zaniechanej budowy:	900.000 zł	76-1	08

Księgowania

Wynik ze sprzedaży budowanej nieruchomości

W porównawczym rachunku zysków i strat spółka wykaże zysk ze sprzedaży w kwocie 100.000 zł, w pozycji D.I "Zysk z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych".