Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 15 (543) z dnia 1.08.2021

Nieodpłatne przekazanie działki i drogi do urzędu miasta

Przekazaliśmy nieodpłatnie prawo własności nieruchomości (działka i droga) do urzędu miasta. Posiadamy protokół uzgodnień z wyceną tych nieruchomości oraz akt notarialny przekazania jako umowa darowizny. Jak wyksięgować z ewidencji środków trwałych ten grunt i drogę? Kwoty zaksięgowane w ewidencji środków trwałych są niższe niż wycena tych nieruchomości w protokole i akcie notarialnym. Czy powinniśmy przeszacować te nieruchomości w księgach?

Według przepisów o rachunkowości środki trwałe ujmuje się w księgach rachunkowych jednostki w ich wartości początkowej. Wartością początkową środka trwałego jest cena nabycia, o której mowa w art. 28 ust. 2 i 8 ustawy o rachunkowości lub koszt wytworzenia zdefiniowany w art. 28 ust. 3 i 8, powiększone o koszty finansowania zewnętrznego, o których mowa w art. 28 ust. 8 tej ustawy. Wartość początkową środków trwałych zmniejszają odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości na skutek używania lub upływu czasu, przy czym nie podlegają amortyzacji grunty, które nie służą wydobyciu kopalin metodą odkrywkową (por. art. 32 ust. 2 ustawy o rachunkowości). Zakładamy więc, że grunt o którym mowa w pytaniu, nie podlegał w jednostce amortyzacji, natomiast od drogi dokonywane były odpisy amortyzacyjne. Nie rzadziej niż na dzień bilansowy środki trwałe wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny) pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości (por. art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości).

Rozchód środka trwałego z ewidencji bilansowej środków trwałych następuje według wartości w jakich widnieje w księgach rachunkowych. Z rozchodem środka trwałego mamy do czynienia m.in. w przypadku jego nieodpłatnego przekazania (por. pkt 3.11 KSR nr 11 "Środki trwałe"). Na skutek rozchodu środka trwałego, jednostka zaprzestaje ujmowania go w księgach rachunkowych. Z chwilą rozchodu danego obiektu środków trwałych następuje zakończenie jego amortyzacji, wyłączenie z ewidencji środków trwałych i kasacja numeru inwentarzowego. W sytuacji opisanej w pytaniu, nastąpi to pod datą nieodpłatnego przekazania nieruchomości. Nieodpłatne przekazanie prawa własności nieruchomości wymienionych w pytaniu, tj. gruntu i drogi, ujmuje się w księgach rachunkowych z uwzględnieniem regulacji zawartych w art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. h) ustawy o rachunkowości. Na podstawie tego przepisu, do pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych zalicza się odpowiednio przekazanie lub otrzymanie nieodpłatnie, w tym drodze darowizny aktywów, w tym także środków pieniężnych na inne cele niż dopłaty do cen sprzedaży, nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych. Stosownie do ww. przepisu, nieumorzoną wartość początkową środka trwałego, czyli jego wartość netto (dot. drogi) lub jego wartość początkową, jeśli nie podlegał amortyzacji (dot. gruntu), ujmuje się w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych.

Zwracamy uwagę, że kwoty ujęte na koncie 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne" w związku z nieodpłatnym przekazaniem nieruchomości nie stanowią w świetle przepisów podatkowych kosztów uzyskania przychodów (por. art. 23 ust. 1 pkt 1 i 11 updof oraz art. 16 ust. 1 pkt 1 i 14 updop).

Z punktu widzenia przepisów o VAT darowizna nieruchomości może podlegać opodatkowaniu VAT na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT. Jeśli nieodpłatne przekazanie gruntu i drogi na rzecz urzędu miasta podlega w jednostce opodatkowaniu VAT, to kwotę VAT należnego zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych. Co istotne, podstawą opodatkowania w przypadku dostawy, o której mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie tej dostawy towarów. Wynika tak z art. 29a ust. 2 ustawy o VAT.

W świetle przepisów podatku dochodowego, kwoty VAT należnego od nieodpłatnego przekazania towarów (darowizny) nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów (por. art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. b updof oraz art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. b updop).

Z kolei gdy jednostka skorzysta ze zwolnienia z VAT przy darowiźnie nieruchomości, może wystąpić obowiązek dokonania korekty uprzednio odliczonego podatku naliczonego w trybie art. 91 ust. 7 ustawy o VAT. Korektę podatku naliczonego od nabycia środka trwałego in minus odnosi się w księgach rachunkowych w ciężar konta 76-1.