Wynagrodzenie za świadczenia na rzecz budowy środka trwałego wykonane w ramach umowy o dzieło

Osoby fizyczne niebędące naszymi pracownikami wykonują dla nas, na podstawie umowy o dzieło, prace polegające na budowie środków trwałych. Umowy o dzieło nie rodzą, w naszym przypadku, obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Ewidencję kosztów prowadzimy na kontach zespołu 4 i 5 i sporządzamy porównawczy rachunek zysków i strat. Jak ująć w księgach rachunkowych świadczenia wykonane na rzecz budowy środków trwałych stanowiących własność naszej jednostki?

Wszelkie koszty poniesione przez jednostkę za okres budowy środka trwałego do dnia bilansowego lub przyjęcia tego środka do używania odnosi się na konto 08 "Środki trwałe w budowie". Koszty dotyczące umowy o dzieło jednostka zaksięguje zatem po stronie Wn konta 08 w korespondencji ze stroną Ma konta 23-0 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń". Koszty zgromadzone przez cały okres budowy na koncie 08 przenosi się po jej zakończeniu na konto 01 "Środki trwałe".

Jeżeli środki trwałe budowane są we własnym zakresie, to ich wartością początkową jest koszt wytworzenia tych środków. Koszt wytworzenia obejmuje ogół kosztów związanych z budową środka trwałego poniesionych przez jednostkę za okres budowy do dnia bilansowego lub przyjęcia tego środka do używania (por. art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości). Do kosztów wytworzenia środka trwałego zalicza się w szczególności koszty bezpośrednio związane z jego wytworzeniem, w tym między innymi koszty wynagrodzeń pracowników, zleceniobiorców, czy osób wykonujących umowę o dzieło, zatrudnionych bezpośrednio przy jego budowie.

Warto przypomnieć, że przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 K.c.). Umowa o dzieło to umowa rezultatu, w ramach której twórca dzieła jest rozliczany za efekt swojej pracy. Zasadniczo umowa o dzieło nie stanowi tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń. Jedynie w sytuacji, gdy jest zawierana z własnym pracodawcą lub jest wykonywana na jego rzecz, wykonawca dzieła podlega obowiązkowym ubezpieczeniom w ZUS.

Ewidencja księgowa wynagrodzenia wykonawcy umowy o dzieło bezpośrednio
na koncie środków trwałych w budowie

1. Wynagrodzenie brutto na podstawie umowy o dzieło:

- Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie",
- Ma konto 23-0 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń".

2. Przeksięgowanie zgromadzonych kosztów na koncie 08 po zakończeniu budowy:

- Wn konto 01 "Środki trwałe",
- Ma konto 08 "Środki trwałe w budowie".

Można zastosować również inne rozwiązanie ewidencyjne i koszty poniesione na budowę środka trwałego w pierwszej kolejności odnieść w ciężar kosztów działalności operacyjnej, czyli na odpowiednie konta zespołu 4 i 5, a następnie przeksięgować je na konto 08. Przeksięgowanie tych kosztów na konto 08, w jednostkach stosujących ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5 oraz sporządzających porównawczy rachunek zysków i strat, powinno odbywać się za pośrednictwem kont 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych" oraz 79-0 "Obroty wewnętrzne". Konta te stosuje się w każdym przypadku wejścia lub wyjścia z tzw. kręgu kosztów w celu prawidłowego sporządzenia porównawczego rachunku zysków i strat. Salda kont 79-0 oraz 79-1 powinny być sobie równe (konto 79-0 wykazuje saldo Ma, a konto 79-1 wykazuje saldo Wn), zatem zapisów na tych kontach należy dokonywać jednocześnie. Na koniec roku obrotowego saldo konta 79-0 przenosi się na wynik finansowy (konto 86), a saldo konta 79-1 przeksięgowuje się na konto 49 "Rozliczenie kosztów". Takie rozwiązanie ewidencyjne sprawia, że koszty, które opuściły krąg i zostały ujęte na koncie 79-1 zamykają konto 49 (czyli zamykają krąg kosztów). Kwotę obrotów zaksięgowaną na koncie 79-0 prezentuje się w porównawczym rachunku zysków i strat sporządzonym według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości w pozycji A.III. "Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki".

Ewidencja księgowa wynagrodzenia należnego wykonawcy umowy o dzieło
za pośrednictwem kont kosztów działalności operacyjnej i obrotów wewnętrznych

1. Wynagrodzenie brutto na podstawie umowy o dzieło:

- Wn konto 40-4 "Wynagrodzenia",
- Ma konto 23-0 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń"

oraz równolegle:

- Wn konto zespołu 5,
- Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów".

2. Przeksięgowanie wynagrodzenia na konto 08 za pośrednictwem kont obrotów wewnętrznych:

- Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie",
- Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne"

oraz równolegle:

- Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",
- Ma konto zespołu 5