Wartość początkowa środka trwałego należącego do kilku osób

Podatniczka jest współwłaścicielką budynku, który chce wykorzystywać do celów działalności gospodarczej. Budynek zakupiła razem z mężem i swoimi rodzicami. W akcie notarialnym nie jest wyodrębniona cena gruntu. W jaki sposób podatniczka powinna ustalić wartość początkową tego budynku?

Wartość początkową omawianego budynku, stanowiącą podstawę odpisów amortyzacyjnych, podatniczka powinna ustalić w oparciu o art. 22g ust. 11 updof.

Z definicji środków trwałych, określonej w art. 22a ust. 1 updof, wynika, że składniki majątku, które stanowią współwłasność podatnika, mogą podlegać amortyzacji, o ile jednocześnie spełniają pozostałe warunki określone w tym przepisie, tj.:

• zostały nabyte lub wytworzone przez podatnika we własnym zakresie,
   
• są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania,
   
• ich przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok,
   
• są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.

Zatem podatniczka będąc współwłaścicielką budynku ma prawo wprowadzić ten budynek do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli oczywiście spełnione są pozostałe wymienione warunki uznania składnika majątku za środek trwały.

W sytuacji odpłatnego nabycia środka trwałego jego wartość początkową określa cena nabycia, przez którą należy rozumieć cenę należną zbywcy:

• powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania,
   
• pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług,
   
• obejmującą cło i podatek akcyzowy - w przypadku importu składników majątku,
   
• skorygowaną o różnice kursowe, naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego.

Do kosztów związanych z zakupem ustawodawca zalicza w szczególności koszty poniesione w związku z transportem, załadunkiem i wyładunkiem składnika majątku, koszty jego ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów komputerowych oraz systemów komputerowych, opłaty notarialne, skarbowe i inne, a także odsetki i prowizje naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania.

W przypadku gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we współwłasności tego składnika majątku. Zasada ta nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie (art. 22g ust. 11 updof).

Oznacza to, że jeżeli środek trwały został zakupiony na współwłasność i nie jest przedmiotem wspólności małżeńskiej, to jego wartość początkową należy ustalić proporcjonalnie do przypadającego na podatnika udziału we współwłasności. Jedynie w sytuacji gdy środek trwały wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków i nie jest wykorzystywany w działalności prowadzonej przez nich odrębnie - ten z małżonków, który wykorzystuje środek trwały w swojej działalności, może uznać za jego wartość początkową pełną cenę nabycia tego składnika majątku.

Zarówno grunt i budynek stanowią odrębne środki trwałe, dlatego też konieczne jest ustalenie ich wartości początkowej. Jeżeli w akcie notarialnym nie została określona wartość poszczególnych obiektów, to podatnik musi ją ustalić we własnym zakresie. Może np. zwrócić się do sprzedającego, aby ten podał, w jakich proporcjach pozostają poszczególne obiekty w stosunku do całej wartości albo skorzystać z opinii biegłego. Kierując się tymi informacjami, można dokonać podziału wykazanej w akcie notarialnym kwoty wydatkowanej na zakup poszczególnych obiektów.

Przypominamy, że grunty nie podlegają amortyzacji podatkowej. Wydatki na ich nabycie nie stanowią również kosztu uzyskania przychodu w momencie zakupu gruntów. Kosztem takim będą dopiero w chwili odpłatnego zbycia.