Ustalanie wartości początkowej środka trwałego

Klasyfikując składnik firmowego majątku jako środek trwały, przedsiębiorca przede wszystkim zobowiązany jest do ustalenia jego wartości początkowej. Dokonanie tego w zgodzie z przepisami ustaw o podatku dochodowym jest bardzo istotne z uwagi na to, że stanowi ona podstawę naliczania obciążających koszty firmowe odpisów amortyzacyjnych. Sposób ustalenia tej wartości uzależniony jest od wielu czynników.

Na potrzeby prowadzonej przez siebie firmy transportowej zakupiłem w innej miejscowości samochód ciężarowy, który planuję zaliczyć do środków trwałych. Samochód do firmy dostarczył kierowca będący pracownikiem, który w związku z tym odbył podróż służbową. Czy o zwrot wydatków poniesionych przez niego w tej podróży, jak również o wydatki na paliwo, jakie nabył do tego samochodu, należy zwiększyć jego wartość początkową?

TAK. Ustawy o podatku dochodowym wskazują, że jeżeli środek trwały nabywany jest w drodze kupna, jego wartość początkową ustala się na podstawie ceny nabycia. Cenę tę stanowi kwota należna zbywcy, m.in. powiększona o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania. W szczególności chodzi tu o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek i prowizji (art. 22g ust. 3 ustawy o pdof i odpowiednio art. 16g ust. 3 ustawy o pdop).

Jak widać katalog wydatków mających wpływ na wartość początkową środka trwałego nabytego w drodze kupna jest otwarty. Z tego względu należy przyjąć, że poza ceną zakupu, wachlarz wydatków mających wpływ na tę wartość, innych niż wymienione w powołanym przepisie, nie jest ograniczony. Wskazane w pytaniu wydatki na zakup paliwa i pokrycie kosztów podróży służbowej pracownika należy uznać za koszty zakupu związane z transportem. Ponieważ zostały poniesione przed oddaniem pojazdu do używania, podwyższają jego wartość początkową.

Na potrzeby działalności gospodarczej kupiłem maszynę za 29.400 zł, która w mojej firmie będzie stanowić środek trwały. Jej zakup częściowo (kwota 18.000 zł) sfinansowałem dotacją z urzędu pracy otrzymaną jako osoba bezrobotna na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Czy w tej sytuacji powinienem wartość początkową tej maszyny ustalić w wysokości 11.400 zł, tj. 29.400 zł - 18.000 zł?

NIE. W sytuacji gdy środek trwały zostaje nabyty - tak jak ma to miejsce w analizowanej sytuacji - w drodze kupna, wówczas przedsiębiorca ustala jego wartość początkową sumując wszystkie poniesione na ten cel wydatki, nie dokonując przy tym odliczenia otrzymanej dotacji. Źródło finansowania może mieć wpływ na możliwość rozliczania w kosztach podatkowych odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego, natomiast dla samego wyznaczenia jego wartości początkowej nie ma ono znaczenia. Wartość tę wyznacza się w taki sam sposób bez względu na to, czy zakup został zrealizowany ze środków własnych przedsiębiorcy, z dotacji, z kredytu bankowego czy też pożyczki.

Jestem mechanikiem samochodowym. Zamierzam na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej wybudować drugi budynek warsztatowy. Które z wydatków ponoszonych na ten cel będą się składały na jego wartość początkową wyznaczoną przez koszt wytworzenia?

Do kosztu wytworzenia zalicza się:

wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych,
koszty wynagrodzeń za pracę wraz z pochodnymi,
inne koszty, które dają się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych (art. 22g ust. 4 ustawy o pdof i odpowiednio art. 16g ust. 4 ustawy o pdop).

Katalog wydatków, które składają się na koszt wytworzenia środka trwałego, podobnie jak tych wyznaczających wartość początkową w cenie nabycia, jest otwarty. Dlatego analizę wydatków zaliczanych do tej kategorii, pod kątem ich wpływu na wartość początkową, każdorazowo należy zindywidualizować.

Jednocześnie w koszcie wytworzenia nie mieszczą się koszty ogólne zarządu, koszty sprzedaży, pozostałe koszty operacyjne, koszty operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania. Podatnicy będący osobami fizycznymi do kosztu wytworzenia nie mogą również zaliczyć wartości pracy własnej, pracy małżonka oraz małoletnich dzieci. Dodatkowo koryguje się go o różnice kursowe, które zostały naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego (art. 22g ust. 5 ustawy o pdof i art. 16g ust. 5 ustawy o pdop) oraz powiększa o wydatki montażowe, o ile środek trwały wymagał montażu (art. 22g ust. 6 ustawy o pdof i art. 16g ust. 6 ustawy o pdop).

Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą. Na jej potrzeby 2 lata temu rozpocząłem budowę hali magazynowej. Po jej zakończeniu w czerwcu 2015 r. okazało się, że zaginęła część faktur dokumentujących wydatki poniesione na ten cel. Czy w tej sytuacji dla ustalenia wartości początkowej można posłużyć się wyceną biegłego?

Podatnik będący osobą fizyczną ma prawo określić wartość początkową środka trwałego w drodze wyceny biegłego jedynie wówczas, gdy nie może ustalić kosztu wytworzenia na podstawie art. 22g ust. 4 ustawy o pdof. Najczęściej dzieje się tak przy przekazywaniu na potrzeby prowadzonej działalności środków trwałych wytworzonych na cele prywatne. Biegły przy takiej wycenie ma obowiązek wziąć pod uwagę ceny rynkowe tych składników majątku. Sytuacje, które uzasadniają takie określenie wartości początkowej, mogą mieć miejsce tylko w nielicznych przypadkach i ta metoda nie może być nadużywana.

W analizowanym przypadku wycena biegłego nie będzie miała zastosowania - podatnik planując uznanie budowanej hali za środek trwały, powinien był zadbać o pełne udokumentowanie poniesionych kosztów inwestycyjnych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.)