Wartość początkowa budynku według wyceny biegłego

Ustalenie wartości początkowej wytworzonego we własnym zakresie środka trwałego według wyceny biegłego może mieć miejsce wyłącznie w sytuacjach, gdy brak dokumentacji księgowej ma związek z zaistnieniem okoliczności niezawinionych przez podatnika, od niego niezależnych, w szczególności spowodowanych siłą wyższą.

STAN FAKTYCZNY:

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej. Najpierw działalność spółki obejmowała transport drogowy oraz konserwację i naprawę pojazdów samochodowych, a następnie rozszerzono jej zakres o handel hurtowy materiałami budowlanymi. W związku z tym rozpoczęto budowę budynku handlowego ponosząc w latach 2007-2010 znaczne nakłady na ten cel. W czerwcu 2009 r., a później w maju 2010 r. z powodu nieprzewidzianej i nagłej powodzi oraz nawałnicy utracono całą dokumentację finansowo-księgową spółki, co dwukrotnie zgłoszono do urzędu skarbowego. Z tego powodu zdaniem podatnika wartość początkową budynku należy ustalić w oparciu o wycenę biegłego rzeczoznawcy z zakresu budownictwa. Pomocna będzie w tym posiadana dokumentacja związana z odbiorem budynku i przekazaniem go do użytkowania. Wycena budynku przez biegłego umożliwi wprowadzenie go do ewidencji środków trwałych i jego amortyzację.

Organ podatkowy w wydanej interpretacji nie podzielił stanowiska podatnika. Stwierdził, że ustalenie kosztu wytworzenia środka trwałego w drodze wyceny dokonanej przez powołanego biegłego, jako wyjątek od generalnej zasady, jest możliwe w wyjątkowych okolicznościach. Taki sposób ustalenia wartości początkowej uzasadnia zaistnienie przyczyn obiektywnych, gdy podatnik nie posiada stosownej dokumentacji potwierdzającej poniesienie przez niego wydatków na wytworzenie środka trwałego, bo nie miał obowiązku jej gromadzić. Natomiast ustalając od początku przeznaczenie budynku na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnik winien określić wartość początkową środka trwałego jako sumę udokumentowanych wydatków poniesionych na jego wytworzenie, a gdy doszło do zniszczenia dokumentacji, miał obowiązek dołożyć wszelkich starań, aby ją odtworzyć, a nie zastępować zleceniem sporządzenia opinii przez biegłego.

Na wydaną interpretację podatnik wniósł skargę do WSA. Na poparcie swojego stanowiska wskazał dodatkowe informacje dotyczące rozmiaru powodzi i jej skutków, a także niezbędnej utylizacji zalanych przedmiotów ze względów epidemiologicznych.

SĄD ORZEKŁ:

WSA stwierdził, że skarga zasługuje na uwzględnienie, ale nie wszystkie zarzuty są usprawiedliwione. Sąd nie odniósł się do problemu powodzi, ponieważ istotne informacje w tym zakresie zostały przedstawione przez podatnika dopiero w skardze, a przez to organ podatkowy nie miał możliwości odniesienia się w pełni do zaistniałych okoliczności.

Sąd uznając jednak za zasadny zarzut błędnej wykładni art. 22g ust. 9 ustawy o pdof stwierdził, że mogą zaistnieć wyjątkowe, obiektywnie szczególne okoliczności, które będą uzasadnione dla określenia kosztu wytworzenia według wyceny biegłego. Taka sytuacja może obejmować wystąpienie nieprzewidzianej siły przyrody powodującej niezależnie od podatnika i bez jego winy utratę dokumentacji księgowej. Co prawda uznanie danego zjawiska przyrodniczego za uzasadniającego zastosowanie art. 22g ust. 9 ustawy o pdof wymaga indywidualnej oceny, ale zdaniem Sądu nagłe i intensywne zjawisko przyrodnicze przy wyłączeniu winy podatnika może być objęte dyspozycją art. 22g ust. 9 ustawy o pdof. Ostateczną ocenę, czy taka wykładnia wskazanego przepisu będzie miała zastosowanie w rozstrzyganej sprawie, Sąd pozostawił jednak ocenie organu podatkowego.

(wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 2 lutego 2017 r., sygn. akt I SA/Rz 1016/16 - orzeczenie nieprawomocne)

Komentarz redakcji

Mimo że WSA zarzucił organowi podatkowemu błędną wykładnię art. 22 ust. 9 ustawy o pdof, możliwość ustalenia wartości początkowej środka trwałego w drodze wyceny biegłego należy zawsze traktować jako odstępstwo od obowiązującej reguły. Nie została bowiem poddana w wątpliwość zasada, zgodnie z którą wartość początkową wytworzonego środka trwałego należy ustalać w wysokości sumy udokumentowanych i poniesionych na ten cel wydatków. Sąd bowiem wyraźnie podkreślił, że uznanie danego zjawiska przyrodniczego i jego skutków za przyczynę odstąpienia od ogólnej reguły ustalenia wartości początkowej według kosztu wytworzenia wymaga każdorazowo indywidualnej oceny danej sprawy.