Jak oszacować wartość wytworzonego środka trwałego?

Prawidłowe ustalenie wartości początkowej przyjętego do używania składnika majątkowego warunkuje poprawną jego amortyzację. W przypadku środków trwałych wytworzonych przez samego podatnika czynność ta może być z różnych względów dosyć skomplikowana.

Koszt wytworzenia

Jednym z warunków uznania składników majątku za środki trwałe jest ich nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie.

W przypadku wytworzenia we własnym zakresie, za wartość początkową stanowiącą podstawę dokonywania odpisów amortyzacyjnych przyjmuje się koszt wytworzenia (art. 22g ust. 1 pkt 2 i ust. 4 ustawy o pdof oraz art. 16g ust. 1 pkt 2 i ust. 4 ustawy o pdop).

Do kosztu wytworzenia:

zalicza się:

wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środka trwałego: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych,
koszty wynagrodzeń za pracę wraz z pochodnymi,
inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonego środka trwałego;

nie zalicza się:

kosztów ogólnych zarządu,
kosztów sprzedaży,
pozostałych kosztów operacyjnych,
kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.

U podatników podatku dochodowego od osób fizycznych do kosztu wytworzenia nie zalicza się także wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci (przykład 1).

Ustaloną wartość początkową:

koryguje się o różnice kursowe naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania (art. 22g ust. 5 ustawy o pdof oraz art. 16g ust. 5 ustawy o pdop),
powiększa się o wydatki poniesione na montaż, o ile środek trwały wymaga montażu (art. 22g ust. 6 ustawy o pdof oraz art. 16g ust. 6 ustawy o pdop).

Jak wynika z powyższego, katalog wydatków poniesionych w związku z wytworzeniem środka trwałego jest niezwykle pojemny. Szerokie pole w tym zakresie otwiera zwłaszcza użyty w obu ustawach o podatku dochodowym zwrot "inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych". Według fiskusa, okolicznością decydującą o przypisaniu danego wydatku do kosztu wytworzenia środka trwałego jest możliwość powiązania go z konkretnym przedsięwzięciem inwestycyjnym.

Klasyfikacja Środków Trwałych wraz ze stawkami amortyzacyjnymi dostępna jest w serwisie www.klasyfikacje.gofin.pl.

Gdy brak dowodów poniesienia wydatków

Koszt wytworzenia środka trwałego powinien być właściwie udokumentowany. Potwierdzeniem poniesienia wydatków, oprócz faktur i rachunków, mogą być także np. umowy dotyczące nabycia materiałów od osób fizycznych lub listy płac obejmujące wynagrodzenia pracowników, którzy brali udział w procesie wytwarzania składnika majątkowego. Zgromadzenie takich dowodów nie jest trudne, gdy powstanie środka trwałego jest wynikiem realizacji zadania inwestycyjnego w ramach prowadzonej już działalności gospodarczej albo, gdy przedsiębiorca przeznacza własny produkt na potrzeby związane z działalnością gospodarczą.

Co innego, gdy podatnik wprowadza do firmy składnik majątku, który wytworzony został dużo wcześniej, z myślą o potrzebach osobistych. W takiej sytuacji podatnik nie ma obowiązku gromadzenia i przechowywania dowodów potwierdzających zakup materiałów i usług związanych z wytworzeniem składnika majątkowego. Jeśli zatem nie jest możliwe zebranie dokumentacji dotyczącej wydatków poniesionych w związku z wytworzeniem środka trwałego, można odwołać się do pomocy biegłego (art. 22g ust. 9 ustawy o pdof). Rzeczoznawca, określając wartość początkową, ma obowiązek wziąć pod uwagę cenę rynkową środka trwałego (przykład 2).

Przykład 1

Spółka cywilna prowadzi hurtownię artykułów ogrodniczych. Dla wygody klientów wspólnicy wybudowali parking. Parking obsługuje więcej niż jeden budynek, został więc zaewidencjonowany jako odrębny środek trwały. Inwestycję zrealizowano siłami samych wspólników oraz dwóch pracowników skierowanych na okres 2 tygodni do budowy parkingu.

Poniesiono następujące wydatki:

10.000 zł + VAT - zakup materiałów,
5.800 zł - wynagrodzenia pracowników, na które składają się pensje zasadnicze za okres ich zaangażowania w przedsięwzięcie, premie za wykonanie zadania oraz składki ZUS naliczone od tych składników wynagrodzenia.

W związku z tym, że w wartości początkowej środka trwałego nie może być uwzględniony ani podlegający odliczeniu podatek VAT od zakupu materiałów, ani wartość pracy samych wspólników, jako koszt wytworzenia parkingu należy przyjąć kwotę 15.800 zł (10.000 zł + 5.800 zł).

Przykład 2

W 1996 r. podatnik wybudował obok własnego domu budynek użytkowy, który długo służył mu jako garaż. Obecnie podatnik zamierza rozpocząć prowadzenie na własny rachunek warsztatu samochodowego. Zapleczem lokalowym dla tej działalności gospodarczej ma być ów budynek użytkowy. Podatnik ma jednak problem z określeniem jego wartości początkowej, gdyż z powodu upływu czasu nie zachowały się żadne dokumenty potwierdzające zakup materiałów lub nabycie usług budowlanych.

Ponieważ podatnik nie ma możliwości zebrania dokumentacji dotyczącej wydatków związanych z wytworzeniem tego budynku, może odwołać się do pomocy biegłego, który przy określaniu jego wartości początkowej ma obowiązek wziąć pod uwagę cenę rynkową.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.)