A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 7 (906) z dnia 1.03.2016

Środki trwałe u prowadzących działy specjalne produkcji rolnej

W latach ubiegłych, jako prowadzący działy specjalne produkcji rolnej, opłacaliśmy podatek w formie norm szacunkowych. Nie prowadziliśmy ewidencji środków trwałych. Od 1 stycznia 2016 r. prowadzimy księgi rachunkowe. Jak ustalić wartość początkową zabudowań, które powstały systemem gospodarczym i poniesione na nie wydatki nie były w żaden sposób ewidencjonowane? Czy w przypadku posiadania faktur można dokonać ustalenia wartości początkowej na ich podstawie? Czy dokonując odpisów amortyzacyjnych należy uwzględnić odpisy amortyzacyjne z lat poprzednich mimo, że nie były naliczane?

Wartość początkową wprowadzanego do ewidencji środka trwałego należy ustalić na podstawie dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków na jego wytworzenie, a w przypadku ich braku - na podstawie wyceny biegłego powołanego przez podatnika. Przy amortyzacji nie uwzględnia się odpisów, jakie "mogły" być dokonane w latach ubiegłych.

Moment wprowadzenia środków trwałych do ewidencji określa art. 22d ust. 2 ustawy o PDOF. Wynika z niego, że składniki majątku spełniające definicję środków trwałych (tj. stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, m.in. wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą) wprowadza się do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania. Późniejszy termin wprowadzenia uznaje się za ujawnienie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Odpisów amortyzacyjnych od ujawnionych środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nieobjętych dotychczas ewidencją dokonuje się począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym te środki lub wartości zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Przed wprowadzeniem do ewidencji konieczne jest ustalenie wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych. Najczęściej będzie to cena nabycia lub koszt wytworzenia. Za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku.

Natomiast za koszt wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Do kosztu wytworzenia nie zalicza się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Szczególny sposób ustalenia wartości początkowej ustawodawca określił w art. 22g ust. 8 oraz ust. 9 ustawy o PDOF.

I tak, jeżeli podatnik nie może ustalić:

ceny nabycia środków trwałych lub ich części nabytych przed dniem założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu, wartość początkową tych środków przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia.
kosztu wytworzenia, to wartość początkową środków trwałych ustala się w wysokości określonej z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia; w takim przypadku wyceny dokonuje biegły, powołany przez podatnika.

Odnosząc powyższe do sytuacji określonej w pytaniu należy stwierdzić, że w przypadku obecnego wprowadzenia do ewidencji zabudowań wytworzonych przez podatnika, w odniesieniu do których nie istnieją dowody potwierdzające poniesione nakłady, ustalenia wartości początkowej powinien dokonać biegły z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia.

Natomiast w przypadku zabudowań, których koszty wytworzenia mogą zostać udokumentowane np. fakturami, ich wartość początkową należy ustalić na zasadach ogólnych, tj. poprzez sumowanie wszystkich kosztów związanych z wytworzeniem danego obiektu.

Odpowiadając na wątpliwość dotyczącą uwzględnienia amortyzacji, jaka "mogła" być naliczana w latach ubiegłych należy stwierdzić, że obowiązują tutaj ww. zasady dotyczące ujawnienia środka trwałego. Oznacza to, że wraz z wprowadzeniem (ujawnieniem) środka trwałego do ewidencji, naszym zdaniem podatnik nabywa prawo do amortyzacji całej wartości początkowej środka trwałego. Bez znaczenia pozostaje fakt, że w latach ubiegłych środek trwały był wykorzystywany. W naszej ocenie, w omawianym przypadku nie znajdzie zastosowania art. 22n ust. 5 ustawy o PDOF, dotyczący amortyzacji środków trwałych przy zmianie formy opodatkowania (np. ze zryczałtowanego podatku na zasady ogólne).

Ponieważ jednak omawiane zagadnienie nie zostało wprost uregulowane w ustawie o PDOF, mogą powstawać w tej kwestii wątpliwości. W związku z tym, o potwierdzenie wyrażonego przez nas poglądu wystąpiliśmy z zapytaniem do Ministerstwa Finansów. Po uzyskaniu odpowiedzi niezwłocznie poinformujemy o stanowisku Ministerstwa Finansów w tej sprawie.

W uzupełnieniu dodajmy, że prawo dokonywania odpisów amortyzacyjnych od 1 stycznia 2016 r. przez podatników rozliczających do końca 2015 r. przychody z działów specjalnych produkcji rolnej potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 4 listopada 2015 r., nr ITPB1/4511-882/15/MW. Jak stwierdzono w niej:

"(...) środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne nabyte (...) lub wytworzone we własnym zakresie przez spółkę jawną - w której Wnioskodawca będzie wspólnikiem - ujawnione w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez tę spółkę jawną w dniu 31 grudnia 2015 r., będą mogły być amortyzowane od miesiąca następującego po miesiącu, w którym te składniki majątku zostały wprowadzone do tej ewidencji, a ich wartość początkowa powinna zostać ustalona zgodnie z art. 22g ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (...)"