Gazeta Podatkowa nr 50 (1507) z dnia 21.06.2018

Wybór najkorzystniejszej metody amortyzacji

Podstawową metodą amortyzacji podatkowej jest metoda liniowa. Może ją stosować każdy podatnik w stosunku do każdego składnika majątku, który w jego firmie będzie stanowił środek trwały. Ustawy o podatku dochodowym przewidują także inne metody, dzięki którym możliwe jest skrócenie okresu rozliczania amortyzacji. W niektórych sytuacjach może się jednak okazać, że to nie skrócenie, ale wydłużenie okresu rozliczania amortyzacji jest dla podatnika korzystniejsze. Dlatego przed jej rozpoczęciem warto zapoznać się z tym, kto i na jakich warunkach może stosować te inne metody. To pomoże zoptymalizować podjęcie właściwej decyzji.

Liniowo, czyli według podstawowej stawki

Cechą charakterystyczną amortyzacji liniowej jest to, że jest naliczana w stałych wartościach od podstawy ustalonej w momencie wprowadzenia składnika na stan środków trwałych. Dokonuje się jej przy użyciu stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie stanowiącym załącznik do ustaw o podatku dochodowym. Ponieważ jest to podstawowa metoda, która przysługuje w stosunku do wszystkich grup środków trwałych, stosuje się ją bez konieczności spełniania jakichkolwiek ustawowych warunków. Jej naliczanie rozpoczyna się pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku został wprowadzony do ewidencji środków trwałych.

Podwyższanie i obniżanie stawek

W celu przyspieszenia amortyzacji, a tym samym obniżenia dochodu będącego podstawą opodatkowania, podatnik może wykorzystać podwyższanie stawek amortyzacyjnych z Wykazu o współczynnik nie wyższy niż 2,0. Ma on zastosowanie nie tylko do składników majątku dopiero wprowadzanych do ewidencji środków trwałych, ale również tych, które już są amortyzowane i ich dotychczasowa amortyzacja odbywała się metodą liniową według stawki z Wykazu. Podwyższenia stawki amortyzacyjnej dokonuje się przy wprowadzeniu składnika do ewidencji bądź z początkiem nowego roku podatkowego, gdy jest on już amortyzowany.

Ten sposób dokonywania amortyzacji dotyczy jedynie składników wskazanych w art. 22i ust. 2 ustawy o pdof (Dz. U. z 2018 r. poz. 200 ze zm.) i art. 16i ust. 2 ustawy o pdop (Dz. U. z 2018 r. poz. 1036), czyli m.in. poddanych szybkiemu postępowi technicznemu lub używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych. Nie dotyczy on jednak wartości niematerialnych i prawnych.

Z kolei obniżenie stawki amortyzacyjnej może być korzystne u podatników zmierzających do zwiększenia dochodu poprzez zmniejszenie kosztów np. w celu zwiększenia zdolności kredytowej lub rozliczenia straty z działalności gospodarczej za wcześniejsze lata.

Z art. 22i ust. 5 ustawy o pdof i art. 16i ust. 5 ustawy o pdop wynika, że obniżenie stawki amortyzacyjnej nie jest uwarunkowane wystąpieniem jakichkolwiek okoliczności. Tym samym stawki amortyzacyjne można obniżać w odniesieniu do wszystkich rodzajów środków trwałych, a wysokość obniżonej stawki jest dowolna i ustala ją podatnik we własnym zakresie. Jednocześnie podatnik nie musi stosować obniżonej stawki amortyzacyjnej dla wszystkich posiadanych środków trwałych. Może ją przyjąć tylko w stosunku do wybranych składników majątku.

Amortyzacja stawką indywidualną

Amortyzacja według indywidualnej stawki została zarezerwowana dla środków trwałych, które można uznać za używane lub ulepszone. Okres amortyzacji środka trwałego posiadającego taki status nie może być przy tym krótszy niż wskazany dla właściwej dla niego grupy w art. 22j ust. 1 ustawy o pdof i odpowiednio art. 16j ust. 1 ustawy o pdop.

Za używane środki trwałe ustawy o podatku dochodowym uznają te zaliczone do grup 3-6 i 8 KŚT oraz środki transportu wówczas, gdy przed nabyciem przez przedsiębiorcę wprowadzającego je do ewidencji były wykorzystywane przez co najmniej 6 miesięcy. Okres ich amortyzacji nie może być krótszy niż wskazany w art. 22j ust. 1 i 2 ustawy o pdof oraz art. 16j ust. 1 i 2 ustawy o pdop. Za ulepszone można natomiast uznać składniki majątku wówczas, gdy wydatki na ich ulepszenie poniesione przed wprowadzeniem do ewidencji stanowiły co najmniej 20% wartości początkowej.

Natomiast budynki i budowle wymienione w art. 22j ust. 1 pkt 3 ustawy o pdof i art. 16j ust. 1 pkt 3 ustawy o pdop uznawane są:

• za używane - gdy podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięcy,
   
• za ulepszone - gdy podatnik przed wprowadzeniem do ewidencji poniósł wydatki na ich ulepszenie w wysokości co najmniej 30% wartości początkowej.

Jednorazowo w ramach pomocy de minimis

Jednorazowa amortyzacja będąca pomocą de minimis została uregulowana w art. 22k ust. 7-13 ustawy o pdof oraz art. 16k ust. 7-13 ustawy o pdop. Wynika z nich, że prawo do stosowania tego przywileju dotyczy tylko wybranych środków trwałych i nie każdy podatnik może z niej skorzystać. Jednorazowo, na wskazanych w nich zasadach można bowiem amortyzować wyłącznie środki trwałe zaliczone do grup 3-8 KŚT, z wyłączeniem samochodów osobowych. Ustawodawca przewidział przy tym możliwość stosowania tej metody wyłącznie dla:

• podatników, którzy w roku podatkowym rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej (z wyjątkami wskazanymi w art. 22k ust. 11 ustawy o pdof oraz art. 16k ust. 11 ustawy o pdop) oraz
   
• podatników, którzy na potrzeby podatku dochodowego posiadają status małego podatnika (art. 5a pkt 20 ustawy o pdof i art. 4a pkt 10 ustawy o pdop).

Jednorazowa amortyzacja jest limitowana i w roku podatkowym nie może przekroczyć równowartości kwoty 50.000 euro (tj. w 2018 r. - 216.000 zł). Można ją zastosować wyłącznie w roku podatkowym, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych, nie wcześniej niż w miesiącu tego wprowadzenia.

Metoda degresywna

Przy metodzie degresywnej odpisów amortyzacyjnych dokonuje się przy zastosowaniu podstawowej stawki podwyższonej o współczynnik nie wyższy niż 2,0. W pierwszym roku używania środka trwałego amortyzacji dokonuje się od jego wartości początkowej, a w latach następnych - od tej wartości pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat jego używania (tzw. wartości netto). Od roku podatkowego, w którym roczna kwota amortyzacji określona w taki sposób miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji według metody liniowej, środek trwały do pełnego zamortyzowania podlega amortyzacji metodą liniową.