Możliwość zastosowania amortyzacji degresywnej w odniesieniu do przedmiotu leasingu finansowego

Czy przedmiot leasingu finansowego zarówno dla celów bilansowych, jak i podatkowych można amortyzować metodą degresywną?

Metodę amortyzacji przedmiotu leasingu finansowego korzystający określa według zasad przyjętych dla środków trwałych w swojej polityce rachunkowości. W ramach stosowanych zasad rachunkowości jednostka może przyjąć również degresywną metodę amortyzacji, przy czym raz ustalona metoda amortyzacji nie może ulec zmianie.

Zgodnie z prawem bilansowym umowę leasingu kwalifikuje się do umów leasingu finansowego, jeśli spełnia przynajmniej jeden z siedmiu warunków wymienionych w art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości. W leasingu finansowym przedmiot umowy zalicza się do środków trwałych korzystającego i wprowadza do ewidencji bilansowej.

Ustawa o rachunkowości nie zawiera odmiennych zasad amortyzacji dla przedmiotu leasingu finansowego. Szczegółowe zasady ewidencji i amortyzacji przedmiotu leasingu opisuje Krajowy Standard Rachunkowości nr 5 "Leasing, najem i dzierżawa" (KSR nr 5). Standard szerzej odnosi się do okresu amortyzacji leasingu, nie porusza natomiast zagadnienia metod jego amortyzacji. Z pkt 7.3 KSR nr 5 wynika jednak, że korzystający dokonuje odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu leasingu finansowego stosując zasady określone w art. 32 ustawy o rachunkowości obowiązujące wszystkie środki trwałe.

W świetle tego przepisu na dzień przyjęcia środka trwałego do używania ustala się okres lub stawkę i metodę jego amortyzacji. Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego. Co istotne, poprawność stosowanych okresów i stawek amortyzacji środków trwałych powinna być przez jednostkę okresowo weryfikowana, powodując - jeśli zajdzie taka potrzeba - odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów amortyzacyjnych. Natomiast raz wybrana metoda amortyzacji nie podlega zmianie.

Ustawa o rachunkowości nie przesądza jaką metodę amortyzacji powinna stosować jednostka. Wybór metody amortyzacji ustawodawca pozostawił w gestii kierownika jednostki. Jak wyjaśnia KSR nr 11, wybrana metoda amortyzacji, poprzez sposób rozłożenia w czasie wartości środka trwałego podlegającego amortyzacji, odzwierciedla sposób i tryb czerpania z niego korzyści. W odniesieniu do poszczególnych grup, podgrup, rodzajów i obiektów środków trwałych można stosować różne metody amortyzacji.

W świetle pkt 8.12 KSR nr 11 metoda degresywna amortyzacji polega na takim rozłożeniu w czasie wartości środka trwałego podlegającej amortyzacji, że odpisy amortyzacyjne w początkowych okresach użytkowania środka trwałego są wyższe od przeciętnych (ustalanych metodą liniową) i stopniowo maleją. Metodę tę stosuje się najczęściej do takich maszyn, urządzeń i środków transportu, które w początkowych okresach użytkowania podlegają szybszemu zużyciu niż w okresach późniejszych. Metoda degresywna amortyzacji pozwala m.in. skompensować zmniejszającymi się w czasie kosztami amortyzacji potencjalnie wyższe koszty eksploatacji środka trwałego w późniejszych okresach jego użytkowania, wynikające z wyższych kosztów remontów. Przy stosowaniu metody degresywnej odpisy amortyzacyjne dokonywane są najczęściej metodą degresywno-liniową przewidzianą w przepisach podatkowych.

Z kolei - w myśl art. 16k ust. 1 updop oraz art. 22k ust. 1 updof - odpisów amortyzacyjnych można dokonywać metodą degresywną od wartości początkowej maszyn i urządzeń zaliczanych do grupy 3-6 i 8 KŚT oraz środków transportu, z wyłączeniem samochodów osobowych.

Polega ona na tym, że przy zastosowaniu stawki podanej w Wykazie stawek amortyzacyjnych podwyższonej o współczynnik nie wyższy niż 2,0, podatnik ustala odpisy w pierwszym roku używania środka trwałego - od jego wartości początkowej, natomiast w latach następnych - od jego wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat jego używania. Dopiero poczynając od roku podatkowego, w którym roczna kwota amortyzacji określona we wskazany sposób miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, podatnik ma obowiązek przejść na ustalanie amortyzacji metodą liniową od wartości początkowej środka trwałego.

Zwracamy uwagę, że metody degresywnej nie można stosować do amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych, budynków, lokali, obiektów inżynierii lądowej i wodnej oraz samochodów osobowych.

Podsumowując, jeżeli stosowana przez jednostkę dla celów podatkowych degresywna metoda amortyzacji odzwierciedla również proces zużywania się danego środka trwałego w wyznaczonym okresie jego ekonomicznej użyteczności, to można ją stosować dla celów bilansowych, jednocześnie informując o tym w polityce rachunkowości.